• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

Frank Martinus Arion

Profiel

Achternaam: Arion
Voornamen: Frank Martinus
Geboren: 17-12-1936
Te: Curaçao
Overleden: 28-09-2015
Te: Willemstad
Pseudoniem(en): Frank Martinus Arion is het pseudoniem van Frank Efraim Martinus.

In 'De Spectator, orgaan van het Radulphus College' gebruikte hij in 1953 het pseudoniem 'de Kakkerlak'.

Werk

Poëzie

• Tres perla Antilliana (1956)
• Stemmen uit Afrika (1957)
• Ta amor so po (1961)
• Illusion di un anochir (1968)
• In de wolken (1970)
• Sisyphiliaans alphinisme tegen miten (1974)
• Heimwee en de ruïne: verzamelde gedichten (2013)

Proza

• Dubbelspel, het verhaal van een verbazingwekkend wereldrecord (1973)
• Afscheid van de koningin (1975)
• Nobele wilden (1979)
• De ibismensmuis / E ibis hende raton (1993)
• De laatste vrijheid (1995)
• De eeuwige hond (verhalen) (2001)
• Eén ding is droevig (verhalen) (2005)
• De deserteurs (2006)
• Drie romans (Afscheid van de koningin/Nobele wilden/De laatste vrijheid) (2006)

Hoorspel

• Dubbelspel (HUMAN, 1998)

Naslagwerken

• Bibliografie van het Papiamentu (1972)

Overige non-fictie

• Openingsrede bij expositie José Maria Capricorne (1972)
• Shrini's tour d'amour. Inleiding op Shrinivási (1972)
• Sisyphiliaans alpinisme tegen miten (bibliofiel, 100 ex.) (1974)
• Albert Helman, de eenzame jager (lezing) (1977)
• Martein Lopap 2 o malesa di semi-lingualismo (1983)
• De overwinning van de Yaya (filmscript) (1984)
• The emancipation of Papiamentu (1987)
• Bon hulandes: Manual pa metodo di Hulandes komo idioma stranjo (1988)
• Kara: un partido politiko desidido (1989)
• Un yu'i korsou di tur bario (1990)
• The Kiss of a Slave. Papiamentu's West-African Connections (proefschrift) (1996)
• Intimiteiten van het schrijven (2009)

Vertalingen/bewerkingen

• In 'De muze kent geen Babel, Poëzie uit alle werelddelen in vertaling'(1959) staat een door hem vertaald gedicht van Elis Juliana en een gedicht van hemzelf.
• 'Ser Betris' (1968) is een geantillianiseerde bewerking van de Beatrijs-legende.
• Derek Walcott, Droom op Apenberg (1981)

Vertaald:

• 'Doubleplay' (vert. G. Kilburn) (1973)
• 'Doppeltes Spiel' (Duitse vertaling van 'Dubbelspel' door Tos Meyer) (1982)
• Dobbeltspil (Deense vertaling van 'Dubbelspel' door Grete Bentsen en Gerard Cruys) (1983)
• 1 in het Duits vertaald verhaal van Frank Arion in 'Mit dem Mofa über das Meer: Niederländisches Lesebuch' (1983)
• Double play: the story of an amazing world record (Engelse vertaling van 'Dubbelspel' door Paul Vincent) (1998)
• Changá (vertaling in het Papiamentu van 'Dubbelspel' door Lucille Berry-Haseth) (2011)

Frank Martinus Arion schreef een voorwoord voor

• Catrien Ariëns, Curaçao: een eiland van zichzelf = un isla de su mes = an island of its own (1999)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Frank Martinus Arion was hoofdredacteur van 'De Spectator, orgaan van het Radulphus College'.
• Frank Martinus Arion was mede-oprichter van 'Encuentro Antilliano'.
• Frank Martinus Arion was in 1969 de belangrijkste oprichter van het tijdschrift 'Ruku' (algemeen cultureel tijdschrift voor de Nederlandse Antillen). Het blad kende twee jaargangen.
• Frank Martinus Arion was met Alex Reinders redacteur van 'De eenheid van het kristal'.
• Frank Martinus Arion publiceerde o.a. in 'Beurs & Nieuwsberichten', 'Amigoe di Curaçao', 'La Cruz', 'Elseviers Weekblad', 'Oost en West', 'Onze Revue', 'Maandelijks Bulletin Cultureel Centrum Curaçao', 'Schakels', 'Antilliaanse Cahiers', 'Culturele kroniek', 'Kakina', 'Watapana', 'Sticusa Journaal', 'Revisor', 'Kontakot Antyano', 'Krow', 'Gedicht', 'Casa de los Americas', 'Avenue', 'Hacha', 'Alerta' , 'Progreso', 'Plataforma', 'De Gids', 'Brasia', Cozac-bulletin', 'Leeuwarder Courant'.
• Frank Martinus Arion schreef (o.a. kritieken) voor 'NRC Handelsblad', 'Black Orpheus', 'De Groene Amsterdammer', 'Haagse Post', 'Volkskrant'.

Over Frank Martinus Arion

• 1 hoofdstuk: 'Domineren op Curaçao. Over Frank Martinus Arion: Dubbelspel' in 'Daar is het gat van de deur. Kritieken/Essays' van Gerrit Komrij (1974)
• Veel aandacht voor Frank Martinus Arion in 'Antilliaans literair dagboek' van Jos de Roo (1980)
• Een bijdrage over Frank Martinus Arion in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door K. Beekman (maart 1981).
• Aart G. Broek, ‘Frank Martinus Arion. Dubbelspel’ (Memoreeks) (1986)
• 1 uittreksel: 'Dubbelspel' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur 1945-1980', samengesteld door Jet Matla, Rob van Riet, Johan van Ommen en Lizet Penson (1987)
• De Stichting Schrijvers in Beeld bracht in 1988 'Frank Martinus Arion, een videoportret' uit.
• 1 hoofdstuk: 'Frank Martinus Arion. Dubbelspel' door August Hans den Boef in 'Lexicon van Literaire Werken' (januari 1989)
• Maritza Coomans-Eustatia, Wim Rutgers en Henny E. Coomans (red.), 'Drie Curaçaose schrijvers in veelvoud. Boeli van Leuwen, Tip Marugg, Frank Martinus Arion' (1991)
• Wim Rutgers, 1 hoofdstuk: '30 mei 1969: Frank Martinus Arion redt in Willemstad een kostbare voorraad boeken. Nederlands-Caraïbische literatuur' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
• 1 bespreking: 'Frank Martinus Arion - Dubbelspel' in 'Panorama van de Nederlandse letterkunde. Beknopte besprekingen van 75 Nederlandse literaire werken' van C. Gerritsma (1993)
• Ronald Severing, 'Een poetica in de kiem: een beknopte bespreking van de dichtbundel 'Stemmen uit Afrika' van Frank Martinus Arion' (1994)
• 1 uittreksel: 'Frank Martinus Arion - De laatste vrijheid' in 'Prisma uittrekselboek 5: Nederlandse literatuur 1994-1996', samengesteld door Ritske van der Veen en Cor Gerritsma (1997)
• 'Double play as discourse: a discursive approach to the Dutch Caribbean novel', vorgelegt von Tom R. Rellum (1997)
• 1 hoofdstuk: 'Frank Martinus Arion - Dubbelspel' in 'Boekenlijst Nederlands. Vragen en antwoorden bij de 50 meest gelezen Nederlandse boeken' van Frans Lennaerts (2000)
• 1 hoofdstuk: 'Dubbelspel' in 'Gouden fictie. Het fenomeen everseller' van Marja Pruis (2001)
• Cornelia Leune, 'Grenzen des Hybriden?: Konzeptualisierungen von Kulturkontakt und Kulturvermischung in der niederländischen Literaturkritik' (2013)
• Cindy Kerseborn (redactie), 'Hommage aan Frank Martinus Arion' (2013)
• 1 lemma: 'Arion, Frank Martinus: Dubbelspel (1973)' in 'Steinz Gids voor de wereldliteratuur' van Jet & Pieter Steinz (2015)
• 1 hoofdstuk: 'Dubbelspel' in 1001 boeken die je gelezen moet hebben', onder redactie van Peter Boxall en Ed van Eeden (2017)
• Mineke de Vries, 'De lieveling van de fraters. Het dubbelleven van Frank Martinus Arion' in 'De Parelduiker' (2021, nummer 3)
• 'Het verdriet van Curaçao. Kees 't Hart over 'Dubbelspel' van Frank Martinus Arion (1973)' in 'De nieuwe koloniale leeslijst', samengesteld door Rasit Elibol (2021)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• 'Vrij Nederland' vroeg auteurs om hun top-10 voor 'De leeslijst'. De lijsten stonden in het nummer van 12-09-1987. 'Dubbelspel' stond op het lijstje van Jan Pronk én op dat van Ivo de Wijs op nr. 9.
• 'Leesvoer: Frank Martinus Arion', interview: Louis Bogaards en Derk Bolt (cassettebandje) (1988)
• In 1990 speelde er een discussie over een verplichte boekenlijst voor het voortgezet onderwijs. Op de vraag welk boek verplicht zou moeten zijn antwoordde Aad van den Heuvel (televisie-maker): 'Dubbelspel' van Frank Martinus Arion.
• 'Dubbelspel' verscheen in 1995 in de 'Grote Lijster'-serie van Wolters Noordhoff.
• In de 'top-100' van boeken die scholieren in 1997 op hun lijst zetten staat 'Dubbelspel' op nummer 46. Op 3% van de lijsten komt het boek voor.
• 'Dubbelspel' verscheen in 1997 als Grote letterboek.
• De Indiaan baarde een neger, regie Sherman de Jesus (video, 1998) Met Boeli van Leeuwen, Frank Martinus Arion, Tip Marugg. Een driedelige filmische interpretatie over het literaire werk van de schrijvers Boeli van Leeuwen, Frank Martinus Arion en Tip Marugg.
• Max Pam maakte voor HP/De Tijd (10-09-1999) een lijst met de 100 beste boeken van de eeuw.
  Hij nam hierin van Frank Martinus Arion op nr. 14 'Dubbelspel' op (Volkomen on-Nederlands, maar wat een geluk dat het in de Nederlandse taal is geschreven).
• 'Dubbelspel' werd in 2000 verfilmd door regisseur Glenn Durfort.
• Frank Martinus Arion noemt in 'Het beslissende boek' (2002) van Margot Dijkgraaf en Martijn Meijer 'The end of the affair' van Graham Greene als het voor hem beslissende boek.
• 'Dubbelspel' werd eind oktober/begin november 2006 in de Nederlandse bibliotheken gratis weggegeven in het kader van de actie 'Nederland Leest' van het CPNB.
• 'Dubbelspel', hoorspel met Paulette Smit en Jeroen Heuvel (1cd) (2006)
• 'Dubbelspel', voorgelezen door Manoushka Zeegelaar Breeveld (10 cd's) (2008)
• Een gesprek met Frank Martinus Arion op 'Hier is... Adriaan van Dis' (10 DVD's) (2008)
• In 'De boekenapotheek - Lees & genees' van Ella Berthoud & Susan Elderkin uit 2013 wordt 'Dubbelspel' van Frank Martinus Arion genoemd bij 'De tien beste romans om xenofoben te genezen'. (De Nederlandse boeken zijn aan de vertaling toegevoegd door Maarten Dessing).
• Frank Martinus Arion leest 1 gedicht: 'De Neger' op 'Dichters op vinyl: de Poëzieplaat van De Bezige Bij' (3lp) (2019)

Literaire prijzen

• Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1974 voor 'Dubbelspel'. Arion schonk de ƒ 1000,00 die bij de prijs hoorde aan de anti-apartheidsbeweging Nederland en aan de Boycot-Outspanactie
• ABC-prijs 1993
• Cola Debrot-prijs 2001 voor 'De laatste vrijheid'
• Frank Martinus Arion stond (als enige Antilliaan) op de longlist van het (omstreden) KRO-programma 'De Grootste Nederlander aller tijden'

Opmerkingen

• Frank Martinus Arion werd geboren op Curaçao. Zijn vader was timmerman.
• Toen hij twee jaar was, verhuisden ze naar Aruba, waar zijn vader ging werken bij de LAGO oliemaatschappij.
• Toen hij vier jaar was, kwamen zijn moeder en zijn jongste broertje bij een verkeersongeluk om het leven. Frank en zijn overgebleven zusje groeiden daarna op bij hun oma en later bij hun tante op Curaçao. Toen zijn vader hertrouwde gingen ze weer bij hem wonen.
• Nog in zijn gymnasiumtijd debuteerde hij met de dichtbundel 'Stemmen uit Afrika' (1957).
• In 1955 kwam hij naar Nederland om hier Nederlands te studeren (in Leiden).
• Hij werkte mee aan een programma van de wereldomroep, gericht op Suriname en de Antillen.
• In 1958 had hij een roman klaar 'Formule van het leven'. Er was een uitgever voor, maar op het laatste moment trok hij de roman zelf terug.
• Hij werkte in 1958 een tijd als brancarddrager en tolk in de bedevaartsplaats Lourdes.
• Hij studeerde Nederlands in Leiden, maar brak die studie na vijf jaar af en ging terug naar Curaçao, waar hij studeerde op Papiamento en de cultuur van Curaçao.
• In 1971 kwam hij terug naar Nederland en maakte zijn studie af. Hij specialiseerde zich op historische grammatica en taalkunde.
• Frank Martinus Arion werkte van 1971 tot 1977 als wetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam.
• Daarna ging Frank Martinus Arion naar Suriname, waar hij wilde helpen met de opbouw van het net zelfstandig geworden land. Hij werd leraar Nederlands aan een lerarenopleiding in Paramaribo. Voor hij naar Suriname ging maakte hij nog allerlei reizen, bijv. naar Lourdes, Zwitserland, Martinique en een aantal landen in Afrika. Deze reizen spelen een rol in zijn volgende boeken.
• Arion trouwde in 1977 met Trudi Guda. Ze kregen in 1981 een dochter: Margina Isis.
• In 1981 gaat hij van Suriname terug naar Curaçao. Hier geeft hij leiding aan het Papiamento-instituut 'Instituto Lingwístiko Antiano'. Omdat de regering geen haast maakt met het oprichten van scholen waar in het Papiamento les gegeven wordt, begint Arion in 1987 zélf zo'n school, de Kolegio Erasmo.
• Frank Martinus Arion richtte in 1988 een politieke partij op, KARA (Kambio Radikal 'De radikale ommekeer'). Hij kreeg in 1990 niet genoeg stemmen bij de Statenverkiezingen op de Antillen.
• In zijn werk wil Frank Martinus Arion zijn lezers bekend maken met de problemen op de Nederlandse Antillen én met de cultuur van de Antillianen. Hij schrijft in het Nederlands én in het Papiamento.
• Jaap Overstegen geeft in 'Drie Curaçaose schrijvers in veelvoud' vier betekenissen aan de titel Dubbelspel: 1. het optimale eindresultaat van het dominospel 2. spel als toneelstuk, de hoofdfiguren die een dubbelrol spelen 3. het dubbelspel dat besloten ligt in het 'typische' karakter van de kleine gemeenschap die Curaçao is (arm gebleven of omhoog gestegen / assimilanten en emancipanten / passieven en actieven 4. het spel met de twee soorten lezers: zij die de wereld van Curaçao kennen en zij die er van buitenaf tegenaan kijken.
• Zijn pseudoniem komt van de naam van zijn vader én van de Griekse dichter Arion uit de 7e eeuw voor Christus.
• In 1997 promoveerde hij op een onderzoek naar de ontwikkeling van het Papiamento.
• In 2008 kondigde hij aan zijn koninklijke onderscheiding terug te gaan sturen, omdat de Nederlandse regering de Antillen beledigde.

Anderen over Frank Martinus Arion

• In 'De laatste resten tropisch Nederland' (1969) maakt Willem Frederik Hermans enkele negatieve opmerkingen over Arion. In de herdruk van 1975 is Hermans (n.a.v. Dubbelspel) van mening veranderd en spreekt hij zijn waardering voor hem uit.
• Een boek, niet alleen maar curieus als staal van koloniale belletrie, maar een grootse roman op zichzelf, een zeldzaamheid in de hele Nederlandse literatuur. (Willem Frederik Hermans, De laatste resten tropisch Nederland (2e druk 1975), over 'Dubbelspel')
• Wat de tweede roman van Frank Martinus Arion, Afscheid van de koningin met zijn bekroonde debuut Dubbelspel gemeen heeft, is de omvang - rond de driehonderdvijftig pagina's - en de opdracht: "Aan vrouwen met moed". Het tweede boek had aan het slot gerust nog een opdracht kunnen krijgen: "Aan lezers met moed", want wie vrijwillig het einde haalt, verdient een onderscheiding voor moed en trouw, zij het misschien niet voor beleid. (Kees Fens, Volkskrant, 25-10-1975)
• Frank Martinus Arion schrijft met korte, zekere zinnen die tot het overtuigende karakter moeten bijdragen - maar wanneer hij tegen het eind van het boek de neger-journalist zijn 'miljoenen witte kinderen van stil plezier' in de 'binnenwateren' van de blanke Zuid-Afrikaanse laat zwemmen 'om zwarte kinderen te worden als ze dat wenst' en wanneer ze samen de revolutionaire mevrouw Prior, die in Afrika groots werk verrichtte, ja bommen plaatste onder het bed van de vijand, gaan opzoeken bij haar kinderen in een keurige bakstenen woning in Hoorn, is de grens van Utopia bereikt. (Gerrit Komrij, VN, 22-11-1975)
• De grote kracht van Arion is dat hij weet waarover hij het heeft. De inhoud van de bundel, die niets aan kracht heeft verloren, dwingt ons tot zelfonderzoek, dat niet anders kan zijn dan pijnlijk en daardoor juist bevrijdend. (Arie Visser, over de herdruk van 'Stemmen uit Afrika', NRC, 20-07-1979)
• Arion is een uitmuntend verteller, die met een benijdenswaardig gemak zijn personen laat praten, handelen, denken en dromen, en met brede zwier alles meedeelt over hun zeden en gewoonten. (Alfred Kossmann, Het Vrije Volk)
• Frank Martinus Arion vestigde voorgoed zijn naam in Nederland met het broeierige en tegelijkertijd politieke verhaal van de dominoënde mannen onder de tamarindeboom. Arion geeft zo'n inzichtelijk beeld van een koloniale samenleving op een eiland in de zon dat het onder Nederlandse expatriates nog steeds circuleert als hét boek over Curaçao. (Marja Pruis, Gouden fictie. Het fenomeen everseller, blz. 17)
• Arion schrijft verhalen met een bedoeling, een boodschap, hetzij van levensbeschouwelijke, hetzij van maatschappijkritische aard, maar die bedoeling schemert soms al te duidelijk door het verhaal heen. (Thomas van den Bergh, Elsevier, 17-11-2001)

Mijn favoriete citaat

'Het komt er op neer,' zei Janchi,
'dat een dokter een meisje dat bewusteloos bij hem binnen gebracht wordt, naait,
nadat hij iedereen heeft weggestuurd.
Ja, haar rok oplicht en haar, bewusteloos als ze is, neukt,
in plaats van haar weer bij te brengen wat zijn plicht als dokter is !
Zie je, zo doen de politici, die we nu hebben ook met dit volk.
Ze winnen op allerlei slinkse wijzen zijn vertrouwen;
of ze stelen zijn stem doodgewoon of ze dwingen zijn stem af,
en daarna naaien ze het.
Zélf.
En dat zou tot daaraantoe zijn, maar ze laten ook vreemdelingen aan de naaipartij meedoen !'
(Frank Martinus Arion, Dubbelspel, blz. 175)

Bronnen o.a.

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945 (maart 1981)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• De Nederlandse en Vlaamse auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Prisma uittrekselboek Nederlandse literatuur1945-1980 (1987)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Dubbelspel, De grote lijsters (1995)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Uittreksel top-100
• Website Koninklijke Bibliotheek (december 2023)