Josef Cohen
Profiel
Achternaam: Cohen
Voornaam: Josef
Geboren: 02-01-1886
Te: Deventer
Overleden: 12-07-1965
Te: Groningen
Pseudoniem(en): Josef Cohen gebruikte het pseudoniem Jan Willem Bernou voor 'De boot ‘meren en wolken’'.
Arme dichter Ik ben een arme dichter,
En 'k heb geen cent op zak,
Toch droom ik van het meisje,
Dat mij 't harte brak.Al kan ik wel begrijpen,
Waarom ze 't hart me brak:
Ik ben een arme dichter,
En 'k heb geen cent op zak.
(Josef Cohen, Kleine liedjes)
| Voor tweedehands boeken | Ook van Josef Cohen |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Kleine liedjes (1909)
- Liederen in leutigen trant (1911)
- Twee gedichtjes. Voor eene zangstem met pianobegeleiding opus 64 (1916)
- Schemer (1923)
- Liederen (1937)
- Vogelliederen (1939)
- Gedichten (1947)
- De boot ‘meren en wolken’ (1964)
Proza
- Verwachting. Lied voor een zangstem (met Isr. J. Olman) (1909)
- Ver van de menschen (1911)
- Kitty Optenberg (1912)
- Het vervloekte geslacht (1914)
- Zonnedauw (1920)
- Leven en dood (1921)
- De moord in het dennebosch: bioscoop roman (1926)
- Liefde overwint (1928)
- Paria (1928)
- Het geheime licht (1929)
- Abélard en Héloïse: Roman ener liefde (1930)
- De wijkende schemering (1930)
- Een vrouw zoekt liefde (1934)
- In dezelfde spiegel (omgewerkte herdruk van 'Zonnedauw') (1936)
- Mensen met sterren, Avond (1946)
- Mensen met sterren, Nacht (1946)
- Mensen met sterren, Dageraad (1946)
- Het volksgericht (1948) (is 'Liefde overwint' aangevuld met de geschiedenis van 'Zwarte Jana' uit Veenendaal)
- De tocht van de dronken man (1950)
- Een aap danst op het Rembrandsplein (1954)
- Wilt u rassenschennis, mijnheer? (1955)
- In dezelfde spiegel (herdruk van 'Zonnedauw')
- Het steenen kruis bij de Eikelhof (1989)
Toneel
- Rina (libretto, muziek van I.J. Olman) (1911)
- De eeuwige droom (1939)
- Hégéstratos
- Spel van de zee (2001)
Hoorspelen
- Stem in de nacht (VARA) (1935)
- Het staat op muren (VARA) (1950)
- Oafke Bennemoa (RON) (1953)
- De omroeper fan Mezlans (RON) (1953)
- Wild Prott (RON) (1958)
- 't Riepster licht (RON) (1958)
- De huweliksmakeler fan Liwwadden (RON) (1958)
- Woarom? (RON) (1961)
- De omroeper van Midsland (1961)
Overig non fictie
- Ons mooi en nijver Nederland (4 delen) (met Wytze Keuning) (1917)
- Nederlandsche volksoverleveringen. Lezing op uitnoodiging der algemeene synode van de Nederlandsch Hervormde kerk met toestemming der curatoren in de universiteit te Groningen gehouden den 27en Februari 1923 (1923)
- Naar Drenthe! "Neêrland's Pompeji": toeristenland en vacantie-oord bij uitstek (met anderen) (1928)
- Gids voor de tentoonstelling Vondel en zijn tijd : in boek en plaat, in de openbare leeszaal en boekerij te Groningen 9-14 november 1937 (1937)
- Lezer en boek. Gids voor de bezoekers der lees- en studiezaal Buurthuis filiaal Openbare leeszaal en boekerij, Linnaeusplein, Groningen (1939)
- Onder de grond ontkiemt het zaad. Gids ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Nederlandse kunst tijdens de oorlog’ in de Openbare leeszaal te Groningen van 5 tot 12 juli 1945 (1945)
Vertalingen/bewerkingen
- Josef Cohen vertaalde en bewerkte Spaanse, Engelse, Franse en Duitse poëzie.
Vertaald:
- Werk van Josef Cohen verscheen in vertaling in Amerika.
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Josef Cohen was letterkundig medewerker van het socialistische 'Volksblad voor Groningen en Drenthe'.
- Josef Cohen publiceerde in 'De Ploeg', 'Nederland', 'Vrije Arbeid', 'Groot Nederland', De Nieuwe Gids', 'De Gids', Volksontwikkeling', 'Bibliotheekleven'.
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- Een aantal van zijn gedichten werd op muziek gezet door I.J. Olman, J.P.J. Wierts en Philip Loots.
- In 1987 werd rond Cohen een tentoonstelling in de Openbare Bibliotheek van Groningen ingericht: 'Josef Cohen, literator en bibliothecaris'.
- Doeke Sijens, 'Josef Cohen : literator en bibliothecaris' (uitgave t.g.v. de tentoonstelling in Groningen) (1987)
Literaire prijzen
- De prijs van het Toneelfonds ‘Ons Leekenspel’ 1939 voor zijn toneelstuk 'De eeuwige droom' (een bewerking van de Tristan en Isolde-legende)
- 'De tocht van de dronken man' werd in 1949 bekroond met de Novellenprijs van de stad Amsterdam.
- Hendrik de Vries-prijs 1954 voor zijn gehele oeuvre.
- De eerste prijs voor zijn hoorspel 'Het staat op de muren' in 1957 (uitgeschreven door de Nederlandse Radio Unie en het Belgische Internationale Instituut voor Radio Omroepen).
- In juni 1962 werd hij benoemd tot erelid van de Vereniging van Letterkundigen.
Opmerkingen
- Josef Cohen werd geboren in Deventer. Zijn vader was hier antiquair. Hij was van Pools-joodse afkomst. Hij had vier broers en zus.
- Josef Cohen volgde de HBS in Deventer. Hij was enige tijd journalist. Daarna studeerde hij Duitse taal en letterkunde in Göttingen.
- Na zijn studie kwam hij terug naar Deventer. Hij trouwde in 1914 met Cornelia Maria Antoinette van Hamersveld. Ze kregen twee kinderen.
- Josef Cohen was van 1914 tot 1941 directeur van de Openbare Leeszaal en Boekerij aan de Vismarkt in Groningen.
- Josef Cohen verzamelde sagen en legenden. Hij hield hier spreekbeurten over in heel Nederland.
- Zijn 'De moord in het dennenbosch' (1926) was één van de eerste Nederlandse detectives.
- 'Het vervloekte geslacht' speelt in Overijssel.
- Zijn dochter - Riwka Bruining (1925-1976) - schreef cabaretteksten en proza.
- Josef Cohen was bevriend met Hendrik Werkman en Isr. Querido.
- Al voor de Tweede Wereldoorlog had Josef Cohen een eenvoudig zomerhuisje in Lieveren (Drenthe). Het heette ‘De Legende’ en hij was er vaak in de weekends.
- In 1941 werd hij door Duitse maatregelen ontslagen als directeur van de leeszaal. Van1942 tot aan de bevrijding in 1945 zat hij in hij in het concentratiekamp voor gemengd gehuwde joden in Havelte.
- Na de oorlog kreeg hij om onbekende redenen zijn baan als directeur niet terug. Wel werkte hij nog tot 1951 als bibliograaf voor dezelfde leeszaal.
- Zijn vrouw overleed een jaar voordat hij zelf overleed. Hij had haar de jaren daarvoor geheel verzorgd.
- Josef Cohen stierf aan een hartaanval.
- Josef Cohen werd gecremeerd.
Anderen over Josef Cohen
- Hij was in alle opzichten een buitenstaander en in vele aspecten van zijn werk een ‘koploper’. Zijn verzen, meestal uitgegeven in eigen beheer, waren, behalve van een pretentieloze simpelheid, geschreven in een vrije vorm. Hij ageerde tegen de dwangvormen van metrum en rijm, toen deze in de Forum- en Criteriumpoëzie nog hoogtij vierden. In 1926 verscheen zijn detectiveroman De moord in het dennenbosch, door hem ‘bioscooproman’ genoemd. Hiermee plaatste hij zich vooraan in de rij van Nederlandse detectiveschrijvers (Ab Visser, Levensbericht)
Mijn favoriete citaat
Het was heel duister op straat, geen lantaarn brandde en de wal van de Grift, die naar pas-gesponnen wol rook, was steil en hoog; er waren treden in uitgehouwen, waar de lange punters aanlegden en die treden wierpen diepe kuilen duisternis in de nacht, zodat Margareet nauwkeurig de afscheiding tussen straat en riviertje onderscheiden kon; ze had ook dikwijls bij dag en avond deze straat gelopen en wist precies waar de Ruiter woonde en van Elsen, de bankier, en Driekus Heij; ze liep de brug over en kwam bij het kantoor van het "Utrechts Nieuwsblad"; de redacteur verkocht foto-toestelletjes en wat betekende die nieuwigheid? Margaretha der Mouw liep door en ging recht naar Zwarte Janna's huis. (Josef Cohen, Het volksgericht, blz. 6/7)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Josef Cohen
- DBNL - Josef Cohen
- Crime.nl - Josef Cohen
- Wie is wie in Overijssel - Josef Cohen
Bronnen o.a.
- C. Buddingh', Encyclopedie voor de wereldliteratuur (1954)
- Querido's letterkundige reisgids (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Moorden met woorden. Honderd jaar Nederlandstalige misdaadliteratuur (2000)
- Website Koninklijke Bibliotheek (november 2018)
