• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

L.Th. Lehmann

Profiel

Achternaam: Lehmann
Initialen: L.Th.
Voornamen: Louis Theodorus
Geboren: 19-08-1920
Te: Rotterdam
Overleden: 23-12-2012
Te: Amsterdam
Pseudoniem(en): Lehmann publiceerde de bundel 'Het verbreken' onder het pseudoniem S. Colmar. Hij publiceerde ook onder de pseudoniemen Urenkel Bählamm, Georges Ferre (voor het motto in zijn debuutbundel Subjectieve rapportage), Wouter Gliont, Urenkel Klecksel, Kemal Isma'ili', Martin Holme, L.TH. L., Mies Maan en M. Schoriës (voor zijn bijdragen in Avenue).

De dood is het abstracste aller dingen,
hij is slechts alles dat aan niets ontbreekt,
het is bij onze eigen wentelingen
dat men ons langzaam buigt en eindlijk breekt.
(L.Th. Lehmann, opmerking (fragm.), Gedichten, blz. 47)

Werk

Poëzie

• Subjectieve reportage (1940)
• Dag- en nachtlawaai (1940)
• Schrijlings op den horizon (300 ex.) (1941)
• Afscheid van Pétré W. Dantel (bibliofiel, 17 ex.) (1943)
• Het verbreken (1944)
• Rubayat of Kemal Isma'ili (1944)
• Drie gedichten (bibliofiel, 12 ex.) (1945)
• Verzamelde gedichten (1947)
• Gedichten (1948)
• Het echolood (1955)
• Een steen voor Hermes (1962)
• Who's who in Whatland (1963)
• Luxe (1966)
• USS Becana, bezichtigd in Philadelphia Pa (vouwblad, 75 ex.) (1985)
• Vluchtige steden (en zo) (1996)
• Frequently adrift (Engelstalige gedichten) (1996)
• Kleren (1998)
• Zakcentje! Schater! (bibliofiel, 85 ex.) (1998)
• Gedichten 1939-1998 (samengesteld door T. van Deel) (2000)
• Wry nostalgia (2001)
• Toeschouw (2003)
• Bopp, der Megalomane (2003)
• Van binnen naar buiten (2004)
• Wat boven kwam (2006)
• Verrijking der zoölogie (2006)
• Louis Lehmann als homo universalis (2007)
• Laden ledigen.- Een keuze uit hervonden werk (2008)
• Bescheiden kunsten: teruggevonden gedichten (bibliofiel, 200 ex.) (2008)
• Prentenboek (2008)
• Schoon schip (2010)
• Jordaankroniek (2014)
• Onvrijwillige idylle (2016)
• Gij zul niet bloemlezen: een keuze uit de poëzie van Louis Lehmann (door Erik Bindervoet) (2021)

Proza

• De pauwenhoedster (1955)
• Tussen Medemblik en Hippolytushoef (1964)
• Vincent en Milicent (1998)
• Lousisch Kookboek (1999)
• Vincent and Milicent: a faiy-tale for fatalists (2003)
• De tewaterlating van een theorie: herinneringen, reisverhalen & beschouwingen (2005)
• Brokken jeugd (2005)
• Louis Lehmann als homo universalis (2007)
• Ringbury Dig: romanfragmenten uit ongeveer 1960 (2012)
• Misbaksels: nagelaten verhalen en tekeningen (2014)

Brieven

• 1 brief aan Hans Visser in 'Brieven rond de Vestdijk-biografie' (1989)

Dagboeken

• Scheepsjournaal: 28 april tot 8 mei 1948 (bewerkt door Alida Beekhuis) (2011)

Toneel

• Der Mörder (kameropera, muziek van Lehmann) (1944, opgevoerd in 1989)
• Chrysothemis (met cd) (2003)
• Briseïs: drama in 5 bedrijven (2008)

Overige non-fictie

• Mens en grondspoor (met Bert Schierbeek) (1963)
• Vijftig jaren AVVL, 1919-1969 (met anderen) (1969)
• Galleys in the Netherlands (1984)
• De galeien. Een bijdrage aan de kennis der zeegeschiedenis (1987)
• Visione der Drachio (1992)
• De multiremen, een queeste. Theorieën uit Renaissance en Barok over antieke oorlogsschepen (proefschrift) (1994)
• Witsen en de Oudheid (1995)
• The polyeric quest: Renaissance and Baroque theories about ancient men-of-war (proefschrift) (1995)
• De queeste naar de multireme: theoriee¨n uit Renaissance en Barok over antieke oorlogsschepen (vertaling van zijn proefschrift) (1995)
• (On?)kritische wetenschap in de 17e eeuw (1995)
• Aeropittura (lezing) (1997)
• Drummer Boy (1998)
• Obscure roem: over John Cowper Powys (bibliofiel, 40 ex.) (1999)
• Louisisch kookboek (1999)
• Vuurtorens (2004)
• Crematie niets nieuws in Nederland (2005)
• De tewaterlating van een theorie: herinneringen, reisverhalen & beschouwingen (2005)
• De muziek van Louis Lehmann: 40 radiopraatjes bij de VPRO (bewerkt door Alida Beekhuis) (2006)
• Laden ledigen.- Een keuze uit hervonden werk (2008)
• Kort verslag van de gebeurtenissen (300 ex.) (2010)
• De schelmenroman (2012)
• Wereldlijke heksenprocessen (2013)

Vertalingen/bewerkingen

• Lehmann vertaalde werk van C. Buddingh' in het Perzisch
• Lehmann vertaalde poëzie van Quevedo in het Nederlands.
• Vercors, 'De tocht naar de ster (1942)
• Kemal Isma'ili, Rubaiat (1945)
• In 'De muze kent geen Babel, Poëzie uit alle werelddelen in vertaling' (1959) staat het door hem vertaalde gedichten van Anthero de Quenthal, Baba Tahir, Sehabi van Asterabad.
• Rostand, Cyrano de Bergerac (1959)
• Moliere, De Misanthroop (1960)
• Pierre Devambez, Griekse schilderkunst (1962)
• Griekse epigrammen (1963)
• J.P. Donleavy, De rosse bietser (1963)
• Aidin Higgins, De hand aan zich zelf (1964)
• Saul Bellow, Henderson De regenkoning (1965)
• Baldissera Quinto Drachio, Visione del Drachio (1992)
• Fredric Af Chapman, Problem: at finna ratta proportionen til aror, och det i fynnerhet för Galerer = The problem to find the right proportion for oars and specially those for galleys (2004)
• Alfonsina Storni, Gedichten (bibliofiel, 65 ex.) (2010)
• Molière, Geleerde dames (2013)

Vertaald:

• 1 in het Engels vertaald gedicht: 'Duck-billed Platypus' in 'Post-war Dutch & Flemish Poetry, Poetry Australia', number fifty-two', selected and introduced by R.P. Meijer (1974)
• The Peacock Girl (1999)

L.Th. Lehmann schreef een inleiding voor

• Terduyn, Emile van Moerkerken, Intermezzo en andere literaire bijdragen aan 'De Schone Zakdoek' (2004)

Bloemlezingen

Lehmann vervaardigde het elfde gebod: Gij zult niet bloemlezen. Lehmann: 'Bloemlezen, had ik indertijd het idee, was een manier om van dichters te profiteren zonder er veel voor te betalen, en in het geval van schoolbloemlezingen zelfs zonder er toestemming voor te vragen. Met mijn gebod hoopte ik een massa-beweging te ontketenen, maar ik had slechts één volgeling: Lucebert.'

Tonen

Tijdschriften

• L. Th. Lehmann debuteerde in 1939 met gedichten in 'Werk' en in 'Groot Nederland'.
• L. Th. Lehmann publiceerde tijdens zijn rechtenstudie (1946-1950) gedichten in 'Virtus concordia fides'.
• L. Th. Lehmann publiceerde in literaire tijdschriften als 'Tirade', 'Proloog', 'Randstad', 'Maatstaf', 'Criterium', 'Libertinage' en 'Podium'.
• L. Th. Lehmann publiceerde van 1942 tot 1944 in 'De schone zakdoek'.
• L. Th. Lehmann publiceerde in 'Groot Nederland', 'Barbarber' en in 'Avenue Literair'.
• L. Th. Lehmann publiceerde/recenseerde in 'Vrij Nederland', 'NRC', 'De Gids', 'Hollands Maandblad'.
• L. Th. Lehmann publiceerde wetenschappelijk werk in bijv. 'Tijdschrift voor Zeegeschiedenis'.

Over L.Th. Lehmann

• 1 hoofdstuk: 'L.Th. Lehmann. Subjectieve reportage / Dag- en nachtlawaai' in 'Gewikt en gewogen' van D.A.M. Binnendijk (1942)
• 1 hoofdstuk: 'Het tuintje der epigonen' in 'Schuchter en iets luider' van A. Marja (1946)
• 1 hoofdstuk: 'L. Th. Lehmann' in 'Verzameld werk IV - Critisch proza' van H. Marsman (1947)
• Een interview met L. Th. Lehmann in 'Wat zij bedoelen' van J. Bernlef & K. Schippers (1965)
• Een hoofdstuk over L. Th. Lehmann: 'Wie is wie in watland?' in 'Twintig poëziekritieken' van Martien J.G. de Jong (1966)
• 1 hoofdstuk: 'L.Th. Lehmann' in 'Auteurs van nu. Gegist bestek III' van C.J.E. Dinaux (1969)
• 1 hoofdstuk: 'Tussen hollen en stilstaan. L.Th. Lehmann' in 'Wie a zegt' van J. Bernlef (1970)
• Peter de Boer, 'De zelfbewuste onzekerheid van L.Th. Lehmann' in ; Bzzlletin 104' (maart 1983)
• 1 herinnering aan Louis Lehmann in 'Buddingh' van A tot Z: ontmoetingen met Nederlandse en Vlaamse letterkundigen', verzameld door Ares Koopman (1990)
• Max Dendermonde, 'Twee wonderkinderen in en na de oorlog of Hoe Halbo C.Kool zogenaamd verraad pleegde aan de literatuur' (bibliofiel, 150 ex.) (1995)
• Maaike Siks, 'De steen die 's nachts smelt; surrealisme in de poëzie van L. Th. Lehmann (scriptie) (1996 )
• Een bijdrage over L. Th. Lehmann in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door J.M.J. Sicking (februari 1996)
• De Rijpe Sterren - een ode aan Louis Lehmann (CD en DVD) (2006)
• De muziek van Louis Lehmann (2006)
• Ilse Starkenburg (samenstelling), 'Louis Lehmann als homo universalis' (2007)
• Rudi van der Paardt: 'Gericht tegen iedere beperking. De veelzijdigheid van L.Th. Lehmann' in 'Ons Erfdeel' (mei 2008)
• 1 interview met Louis Lehmann: 'Heb ik dat geschreven?' in 'Ik deug alleen voor de poëzie. Dichters over dichten' van Ron Rijghard (2010)
• 1 hoofdstuk: 'L. Th. Lehmann - Who's who in Whatland' door Laurens Ham in 'Lexicon van Literaire Werken' (september 2012)
• 'De Parelduiker' bracht eind 2014 een L.Th. Lehmann-nummer uit.
• Rudi van der Paardt, 'Over de veelzijdigheid van L.Th. Lehmann en andere Nederlandse auteurs' (2015)
• Alida Beekhuis, Wat een man: herinneringen aan Louis Lehmann' (2017)
• Jaap van der Bent & Paul Abel, ''Het air van man die niet begrepen is': over dichter Louis Lehmann (1920-2012) (nieuwjaarsgeschenk, 600 ex.) (2020)
• 1 zkv over L.Th. Lehmann in 'Tat Tvam Asi' van A.L. Snijders (2021)
• Jaap van der Bent, 'De dichter die het niet wilde zijn: leven en werk van Louis Lehmann' (2021)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• In de serie 'Stemmen van schrijvers' verscheen bij Querido een 45-toerenplaat, waarop L. Th. Lehmann 5 gedichten voorlas. Aan de andere kant stond C. Buddingh'.
• Louis Lehmann leest een gedicht op 'Poëzie in het paleis' (lp) (1966)
• 1 bijdrage: 'Liedje' (muziek op een tekst van Jan G. Elburg) in 'Alles voor niets: hommages aan Jan G. Elburg', bijeengebracht door Huub Beurskens, Wiel Kusters en Laurens Vancrevel (1989)
• L. Th. Lehmann leest 3 gedichten op 'Ode aan de Nacht. het beste uit De Nacht van de Poëzie', samenstelling Anneke van Dijk en Koen Vergeer (4 CD's, 2005)
• 1 portret van Louis Th. Lehmann in '222 schrijvers. Literaire portretten' van Eddy en Tessa Posthuma de Boer (2005), met het citaat 'Als verzen nog geen verzen zijn / maar woorden in mijn hoofd / dan lijken ze heel even fijn, / net iets dat wat belooft. // Ik word, als soms met een roman,/ nieuwsgierig, en haast blij./ Maar als ze op papier staan, dan / is het gevoel voorbij.// En dus vergeet ik ze ook gauw,/ kijk ik er nog eens naar,/ dan denk ik: Hé, schreef ik dat nou?/ Wat handig, en wat raar.'
• Spinvis maakte met Simon Vinkenoog de 'Louis Lehmann Suite', het numemr staat op de CD 'JA!' (2006)
• 'Selected drawings' (2006)
• De Stichting Literaire Activiteiten Utrecht presenteerde in maart 2008 de Utrechtse Literaire Canon. L.Th. Lehmann stond op plaats 52.
• Louis Lehmann noemt in 'Groeten van Rottumerplaat. Het beslissende album volgens 100 en enige schrijvers' (2008) 'Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band' van The Beatles als het album dat hij mee zou nemen naar een onbewoond eiland.
• Een portret (olieverf op doek) van L.Th. Lehmann door Paul Citroen, gemaakt in 1948, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
• L.Th. Lehmann leest 1 gedicht: 'De zin van het leven en zo' op 'Dichters op vinyl: de Poëzieplaat van De Bezige Bij' (3lp) (2019)

Literaire prijzen

• Jan Campert-prijs 1964 voor 'Who's who in Whatland'
• Van der Hoogt-prijs 1964
• Lehmann kreeg in 1974 een beurs van ZWO voor een studie over galeien
• Ruigoordtrofee 2004 (tijdens de Pinkstermanifestatie Vurige Tongen)

L.Th. Lehmann was lid van de jury voor:

• Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1958

 

Opmerkingen

• L. Th. Lehmann werd geboren in Rotterdam. Toen hij acht jaar was berhuisde het gezin naar Overschie.
• Zijn vader was kapitein bij de koopvaardij.
• Hij ging naar het Stedelijk Gymnasium in Schiedam (Lange Nieuwstraat).
• L. Th. Lehmann studeerde van 1946 tot 1952 rechten in Leiden. Tijdens de oorlog had hij staatsexamen gymnasium (alfa) gedaan.
• L. Th. Lehmann werkte in 1953 enkele maanden bij Unilever.
• Daarna studeerde hij tot 1962 archeologie in Amsterdam.
• L. Th. Lehmann trad in 1966 op bij 'Dichters in carré'. Lehmann droeg zijn gedichten uit het hoofd voor.
• Behalve enkele novellen in tijdschriften publiceerde L. Th. Lehmann vooral poëzie.
• L. Th. was bevriend met C. Buddingh'. Buddingh' droeg zijn bundel 'Water en vuur' (1951) aan Lehmann op.
• Het eerste werk van L. Th. Lehmann is speels en romantisch. Later werk is pessimistisch en ironisch.
• L. Th. Lehmann presenteerde van 1995 tot 2005 een wekelijkse muziekrubriek op de VPRO-radio.
• L. Th. Lehmann is internationaal bekend als scheepsarcheoloog. Hij publiceerde studies op dit gebied en promoveerde in 1995 op een studie over 'Ultremen'.
• Tussen 1966 en 1996 publiceerde Lehmann geen poëziebundels. Ook wilde hij in die periode niet dat er werk van hem werd opgenomen in bloemlezingen.

Anderen over L.Th. Lehmann

• De dichter L. Th. Lehmann debuteerde in 1937 op zeventienjarige leeftijd en werd door Forum en Criterium gelijkelijk als een soort literair wonderkind begroet, als de Nederlandse Rimbaud zou men ook kunnen zeggen. In zijn voorliefde voor het sonnet sloot hij bij de Criteriumdichters aan, in zijn romantisch levensgevoel bij Slauerhoff, maar al vanaf de aanvang werd dit alles getemperd en geïroniseerd door zijn instelling van "eeuwig student". (De fiets komt herhaaldelijk in zijn vroegere gedichten voor, zodat iemand eens het spotversje schreef: Van Lehmann niets, die heeft zijn fiets.) (Ab Visser, Telegraaf, 26-09-1964)
• Louis Th. Lehmann
  
  Ik zie ja als het ware
  in je us-regenpak een damesfiets opstappen
  
  - het plenst in de Amstel
  waarlangs je rijdt als over een landweg -
  
  of een paar passen maken van een dans
  waarover ik zèlfs nooit in een boekje las.
  
  Op de tramhalte verhaalde je
  hoe de reclame toch geen vak voor je bleek
  
  en onverbeterlijk is je gespannen beleefdheid
  tegenover mooie vrouwen
  
  (zoals je poëzie
  en jijzelf.)
  (Remco Campert, Collega's, blz. 19)
• Hij was ergens op een feestje in de betere kringen, waar o.a. ook een kolonel van de artillerie aanwezig was. Nadat er enkele drankjes waren geconsumeerd, wendde de gastvrouw zich tot Lehmann en vroeg vleiend: 'En misschien wil meneer Lehmann nu een paar van zijn gedichten voorlezen?' Waarop Lehmann repliceerde: 'Misschien wil de kolonel daar eerst een van zijn kanonnen afschieten?' (C. Buddingh', Dagboeknotities 1967-1972, blz. 10)
• Lehmann is trouw gebleven aan iets dat hem van het begin af aan eigen was: zijn verachting voor de literatuur, een houding waarmee hij nauwelijk koketteerde. Ook door dit Tonio-Krögerachtige wantrouwen tegen kunst is hij me blijven interesseren. Toch was hij met zijn onhandigheid, zijn lijzig-deftige stem en zijn gaven voor het schrijven zowel als het vertalen en absorberen van literatuur van andere landen, een geboren lettré. Koppig bleef hij zich tegen deze bestemming verzetten, hoe hem zijn succes, zo snel al in Werk, Groot Nederland en door zijn eerste poëziebundels, kan hebben gevleid. Hij was op iets heel anders uit en ik weet nog niet precies waarop. (Adriaan van der Veen, Blijf niet zitten waar je zit, blz. 53/54)
• Zijn poëzie kwam ook nog even ter sprake: hij verzekerde ons weer dat hij daar definitief mee gebroken had: jammer, verschrikkelijk jammer, voor mij blijft hij een van de boeiendste Nederlandse dichters van deze eeuw. En misschien wel de meest fascinerende mens die ik ken. (C. Buddingh', Een mooie tijd om later te worden, blz. 157, 04-03-1976)
• Aan het eind van deze bundel met ruim zeshonderd gedichten zit ik als lezer met de volgende vraag: is Louis Lehmann die zichzelf in dit boek ergens bestempelt als iemans met een 'armzalig schrijftalent', behalve een opvallend geleerde inzake veelriemige, antieke roeischepen, ook een groot dichter? Misschien is voor een groot dichterschap ook een hoge inzet nodig en ik weet niet of iemand, die zich altijd denigrerend heeft uitgelaten over zijn eigen poëzie, er ook wel prijs op stelt om die hoge inzet te hebben. Ik denk het niet. Maar een uitzonderlijk dichterschap is dit in elk geval wel. Zijns ondanks. (Elly de Waard, Vrij Nederland, 27-01-2001)
• Het menselijk bestaan is 'een kronkelweg tussen gruwelen' en ook de literatuur en Lehmanns andere 'nutteloze' liefdes, de schilderkunst en de muziek, hielpen volgens hem hoogstens om dat bestaan enigszins op te fleuren en om, zoals hij het in een van zijn latere gedichten formuleert, 'met gratie ten onder te gaan'. (Erik Menkveld, Volkskrant, 27-12-2012)

Mijn favoriete citaat

'Niets is zo afgrijselik als de volkomen normale mens,'
zuchtte L. Th. hartgrondig toen we eindelijk de winkel verlieten,
en ik kon - en kan - niet anders dan het met hem eens zijn.
(C. Buddingh' over L. Th. Lehmann, Tussen de bedrijven, blz. 25)

Bronnen o.a.

• P.H. Dubois, hedendaagse Nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (januari 2022)